"Głos Znad Niemna" ZPB, 1 sierpnia 2003 r., str.5

Niezwykła fundacja

Grodno z wizytą odwiedził Adam Chajewski, prezes Zarządu Fundacji „Samostanowienie".

Wspierająca Oświatę Polską za Granicą Fundacją „Samostanowienie" z Warszawy, główny cel swojej działalności ma zawarty w nazwie. Tak naprawdę chodzi tylko o Wschód, ponieważ nie ma specjalnej potrzeby wspierania oświaty polskiej na Zachodzie. Fundacja została zarejestrowana przez członków „grupy podziemnej", która w ukryciu wydawała kwartalnik polityczny „Samostanowienie", stąd nazwa samej fundacji.

- Od 1990 r. jestem drugim z kolei prezesem zarządu tej fundacji — powiedział Głosowi Adam Chajewski.

— Sam się wywodzę z innej grupy podziemnej, która umownie nazywała się „Niepodległość" i od 1982 r. wydawała w podziemiu pismo „Niepodległość". Byłem sekretarzem redakcji tego pisma. Zarówno moje pismo jak i zaprzyjaźniona grupa byliśmy zainteresowani sprawami polityki wschodniej t sytuacją na obszarze miedzy Morzem Czarnym i Morzem Bałtyckim, układów z Białorusią, Litwą, Ukrainą.

Współtworzyliśmy najpierw pismo „Obóz", później „ABC". W 1989 r. zaczęliśmy działalność jako fundacja, szukaliśmy kontaktów na Wschodzie, lecz sytuacja potoczyła się w ten sposób, że działalność nasza skoncentrowała się przeważnie na Litwie. Nie wynika też z jakichś sentymentów czy litewskich korzeni, moje korzenie nie są w ogóle na Wschodzie. Założyciel fundacji Stanisław Plewako, pochodzi z Iwieńca. Do 1994 -1995r. przyjeżdżaliśmy przeważnie w rejon Iwieńca, nawiązując pewne kontakty. Jednak Litwa najbardziej intensywnie odpowiedziała na próby naszych z nimi kontaktów. Podczas pobytu w Grodnie w 1990r. zostały nawiązane pewne kontakty wstępne. Litwa natomiast przysyłała nam dziesiątki projektów. Siłą rzeczy te kontakty, współpraca z nimi zaczęła się rozwijać i trwa po dzień dzisiejszy. Nawet tytuł fundacji jest w dwóch językach - polskim i litewskim, ponieważ nasza fundacja jest jedyną instytucją polską, która ma legalnie zarejestrowany i funkcjonujący oddział na Litwie.

Fundacja jest prywatna, praktycznie nie korzysta z pieniędzy rządowych. Kilka razy zdarzały się pewne dotacje z pieniędzy samorządowych, ale to były raczej sytuacje szczególne. Fundacja nie prowadzi działalności gospodarczej.

- Zwracające się do nas organizacje powinny przedstawić własne projekty, np. pomoc stypendialna dla młodzieży studiującej na uczelniach białoruskich czy pomoc w zakupie lokum, zapomogi dla uczniów, wsparcie konferencji, wyposażenie w książki klas czy bibliotek, itp. Jeżeli będziemy znali państwa potrzeby - będziemy szukać możliwość ich rozwiązania. Czasami jest to sentyment do jakiegoś miejsca - znajdziemy kogoś, kto stamtąd pochodzi, a czasami kogoś, kto wybierze jakąś organizację, czasami przeznacza się środki na fundację, a my sami je rozdysponowujemy.

Nie jest tak, że wybieramy sobie Grodno czy Iwieniec, ani nie jest to pełna centralizacja projektów u państwa, jednak organizacje do nas zwracające się  powinny uzyskać poparcie i weryfikację Zarządu Głównego ZPB. Nie obiecuję, że zrealizujemy je wszystkie. Trzeba pamiętać, że przede wszystkim będziemy pomagać oświacie polskiej na Białorusi.

Organizacje, które mają projekty oświatowe mogą zwracać się bezpośrednio do Fundacji „Samostanowienie" pod adresem:
ul. Nowogrodzka 45
Skrytka pocztowa 30
00-963 Warszawa 81

Irena KULIKOWSKA